Nowenna (od łacińskiego „novem”) praktykowana w Kościele Katolickim polega na modlitwie przez dziewięć dni z rzędu, by zawierzyć Bogu konkretną intencję lub prośbę. Ta tradycyjna forma modlitwy pojawiła się w Średniowieczu i od tego czasu pozostaje bardzo popularna i powszechnie praktykowana. Zazwyczaj wyraża prośbę o wstawiennictwo Maryi Panny lub świętego.
Dziś powszechnie uważa się, że czas trwania nowenny jest nawiązaniem do dziewięciu dni dzielących Wniebowstąpienie od Zesłania Ducha Świętego. W Biblii, dla uczniów i Matki Jezusa jest to okres modlitewnego oczekiwania. „Wszyscy oni trwali jednomyślnie na modlitwie razem z niewiastami, Maryją, Matką Jezusa, i braćmi Jego.” (Dz 1, 14) Po tym czasie otrzymali Ducha Świętego. Dzięki nowennie, każdy z nas może doświadczyć dziewięciu dni modlitwy w oczekiwaniu na łaskę.
Sama w sobie, w swojej formie, nowenna nie jest bardziej skuteczna od innych modlitw. To co czyni ją „skuteczną” (jeśli możemy w ogóle rozpatrywać modlitwę w tego typu kryteriach), to nasze zaangażowanie i obecność. Skoro tylko naszej modlitwie towarzyszy głębokie pragnienie otwarcia naszego serca przed Bogiem, życia w Jego obecności i oddania naszego losu w Jego ręce, wtedy Bóg może sprawić, by nasze pragnienia były zgodne z Jego wolą. Nasza modlitwa staje się wtedy „skuteczna” w tym sensie, że pozwala na to, do czego została stworzona: przybliżać nas do Pana i pomagać nam odkrywać prawdziwą radość, która może pochodzić tylko od Niego.
Nowenna jest uprzywilejowaną formą modlitwy w takim sensie, że pozwala nam poświęcić modlitwie czas, który jest potrzebny na to, by złożyć konkretne problemy u stóp Jezusa, powierzyć Mu z ufnością konkretną intencję, przygotować nasze serce na przyjęcie Jego łask i na przyjęcie Ducha Świętego, który pomoże nam rozeznawać.
Według nauki Kościoła Katolickiego, święci „nieustannie wstawiają się za nas u Ojca” a „ich (...) troska braterska wspomaga wydatnie słabość naszą” (Lumen Gentium 49). Nasze cierpienia, chwile próby, ograniczenia możemy zawierzyć świętym: z nieba wstawiają się za nami u Ojca i współdziałają razem z Nim w naszym życiu. Pamiętajmy o słowach świętej Teresy z Lisieux zapisanych na krzyżu na jej grobie: „chcę aby moje niebo polegało na czynieniu dobra na ziemi”. Ile cudów przypisujemy tej świętej od czasu jej śmierci! Święty Dominik na swoim łożu śmierci, pocieszał swych braci: „nie płaczcie o mnie, bo za niczym tu na ziemi nie tęsknię, a tam wysoko więcej się wam przydam”.
Możemy tym samym lepiej zrozumieć, dlaczego katolicy tak często proszą o wstawiennictwo świętych. Tradycyjnie, szczególną troską otaczane są nowenny: dużą popularnością cieszy się np. nowenna do św. Rity, gdyż święta ta znana jest ze swojej „skuteczności”. Święta Rita jest patronką spraw beznadziejnych, małżeństw i uzdrowień. Przy tylu obowiązkach nic dziwnego, że tak często zwracamy się do niej w modlitwie!
Tak samo jak w przypadku każdej innej modlitwy, owoce nowenny mogą być zgodne z naszymi oczekiwaniami, lub kompletnie inne. Mamy natomiast gwarancję tego, że Bóg odpowie na wszystkie nasze modlitwy, które zanosimy do Niego w imię Jezusa - Ewangelia przypomina nam o tym wielokrotnie: „O cokolwiek prosić mnie będziecie w imię moje, Ja to spełnię.” (J 14, 14).
Owoce nowenny przyjmują czasami bardzo konkretną formę - od rozwiązania skomplikowanej sytuacji po prawdziwy cud - słyszymy o tym w wielu świadectwach! W innych przypadkach, owoce mogą nie być widoczne gołym okiem, są jednak zauważalne. Możemy na przykład odczuwać wielki pokój, znaleźć siły by przejść przez daną próbę, otrzymać światło rozeznania, odkryć na nowo smak modlitwy, itd. Zdarza się, że kończąc nowennę, mamy wrażenie, że Bóg nie odpowiedział na naszą modlitwę, lub nas zignorował. W takich przypadkach, tylko akt wiary może pomóc nam zachować nadzieję, że: „Bóg z tymi, którzy Go miłują, współdziała we wszystkim dla ich dobra, z tymi, którzy są powołani według [Jego] zamiaru.” (Rz 8, 28). Z całą pewnością doświadczymy łaski Bożej, aby z perspektywy miesięcy, czasem lat, zrozumieć jaki był Jego cel w danym momencie naszego życia.
Nie ma potrzeby czekać na konkretny dzień, by rozpocząć nowennę. Najlepszym momentem by zacząć jest z pewnością chwila, kiedy będziemy mieć taką potrzebę, lub pragnienie. Każda znacząca intencja modlitewna i każda istotna potrzeba rozeznania stanowią potencjalną okazję do rozpoczęcia nowenny.
Poza nowennami, które możemy odmawiać w dowolnym momencie, wedle własnych potrzeb, istnieją takie, które tradycyjnie rozpoczynamy na osiem dni przed danym świętem liturgicznym. W ten sposób, ostatni dzień nowenny przypada w dzień święta. Pośród najpopularniejszych corocznych nowenn możemy wymienić np. nowennę do świętego Józefa, nowennę do Niepokalanego Poczęcia i nowennę do Ducha Świętego, która jest przygotowaniem do Zielonych Świątków.
Przed rozpoczęciem nowenny warto wybrać datę rozpoczęcia, porę dnia i miejsce modlitwy. Te pozornie małe decyzje pomogą nam wytrwać w naszym postanowieniu modlitwy przez kolejne dziewięć dni. Możemy również pierwszego dnia nowenny zapalić specjalną świecę modlitewną, która będzie powoli spalać się przez kolejne dziewięć dni.
Należy również wybrać materiały, z których będziemy korzystać. Najprościej wybrać już istniejącą nowennę - możemy je znaleźć w internecie i w modlitewnikach. Możesz również skorzystać z propozycji licznych grup modlitewnych na stronie Hozana.
Treść każdej nowenny jest inna, ale większość z nich opiera się na codziennej medytacji opartej na fragmencie tekstu biblijnego lub książki o tematyce duchowej, oraz z modlitwy, najczęściej kierowanej do Boga za pośrednictwem świętego. Warto rozpocząć naszą modlitwę od stanięcia w obecności Bożej, np. poprzez wykonanie znaku krzyża. Modlitwę możemy zakończyć odmawiając Ojcze Nasz, Zdrowaś Maryjo lub Chwała Ojcu.
Korzystanie z gotowych treści to oczywiście tylko jedno z narzędzi, które mają służyć przeżyciu autentycznego czasu modlitwy. Celem nowenny jako takim jest otwarcie naszych serc na Boga, aby przygotować się na przyjęcie łask, które ma nam On do zaoferowania. Najważniejsze, to nie tyle skupiać się za wszelką cenę na proponowanych treściach, ale sprawić by żyły one w nas. Możemy więc zejść z wyznaczonej ścieżki, jeśli tylko mamy taką potrzebę i dostosować nowennę do naszej sytuacji. Modlitwa to przede wszystkim „intymne spotkanie z Bogiem” (Klemens Aleksandryjski, Ojciec Kościoła). Jezus sam nam nakazał: „Na modlitwie nie bądźcie gadatliwi jak poganie. Oni myślą, że przez wzgląd na swe wielomówstwo będą wysłuchani.” (Mt 6, 7). Podczas dziewięciu dni odmawiania nowenny, możemy dodatkowo uzupełnić czas modlitwy poświęcając chwilę na adorację, kontemplację w ciszy, czy spontaniczną modlitwę. Możemy również dopasować treść nowenny do naszych osobistych preferencji. Może lubisz psalmy? Może jest jakiś rozdział Biblii, który chciałbyś powtórnie rozważyć? Ulubiona modlitwa? Możesz śmiało uwzględnić te elementy w swoim planie modlitwy, nawet jeśli miałoby to oznaczać usunięcie innych treści, które na daną chwilę nie są dla ciebie karmiące.
Część z nas w szczególności lubi modlić się na różańcu. Mamy dla was dobrą wiadomość - odmawianie różańca i nowenny się nie wyklucza! Bardzo popularna nowenna do Matki Bożej rozwiązującej węzły, której celem jest powierzenie Maryi konkretnej intencji lub problemu, opiera się na medytacji różańcowej. Różaniec może nam towarzyszyć także w każdej innej nowennie, np. po odmówieniu modlitwy na dany dzień nowenny możemy uzupełnić ją dziesiątkiem różańca.
Nowenna to modlitwa na wiele różnych potrzeb i okazji. Możemy rozpocząć nowennę, by zawierzyć Panu szczególną intencję, w poszukiwaniu rozeznania przed podjęciem decyzji, by przygotować się do ważnego wydarzenia, czy po prostu po to, by uhonorować jednego ze świętych.
W ciągu naszego życia na ziemi, jesteśmy wystawieni na wiele prób i trudności. Jako chrześcijanie, możemy czerpać dodatkową siłę ze świadomości, że Jezus Chrystus, który sam cierpiał na krzyżu, wspiera nas w każdej z tych sytuacji: „Przyjdźcie do Mnie wszyscy, którzy utrudzeni i obciążeni jesteście, a Ja was pokrzepię. (Mt 11, 28) Skoro sam Pan Jezus, we własnej osobie, zachęca nas do złożenia tego co nam ciąży u stóp Jego krzyża, dlaczego mielibyśmy z tego nie skorzystać? Jeśli przykładowo znajdziemy się w jednej z sytuacji podanym poniżej, możemy zawierzyć ją Bogu poprzez nowennę:
Możemy również rozpocząć nowennę w intencji innych, np. bliskich, ale też osób duchownych, czy za dusze czyśćcowe.
„Racz więc dać Twemu słudze serce pełne rozsądku do (...) rozróżniania dobra od zła” (1 Krl 3, 9). Aby móc pełnić Bożą wolę, musimy powierzyć Mu, za pośrednictwem modlitwy, nasze próby rozeznawania. Prośmy Boga, by przemawiał przez naszą inteligencję i intuicje, by prowadził nas w rozważaniach i dał nam „przenikliwość by zrozumieć, (...) i klarowność by interpretować” wydarzenia z mądrością (święty Tomasz z Akwinu). Cierpliwość i umiejętność spojrzenia z dystansu, to łaski niezbędne nam do tego, by dokonywać wyborów zgodnych z Bożą wolą. Dlatego nie wahajmy się rozpocząć nowennę w chwilach rozeznania dotyczących tak większych jak i mniejszych wyborów w naszym życiu, dając tym samym Bogu przestrzeń i czas, by mógł przemówić do naszych serc i umysłów. Możemy również odmówić nowennę przed podjęciem decyzji, jak na przykład w związku z wyborem małżonka, ale też gdy borykamy się z wyborem między dwoma pomysłami na letnie wakacje.
Kalendarz liturgiczny Kościoła Katolickiego jest przepełniony okazjami do celebracji, a każde święto służy wzrostowi naszej radości i umocnieniu naszej wiary. Święta wyznaczają rytm roku liturgicznego i przypominają nam, że Bóg towarzyszy nam dzień po dniu, tydzień po tygodniu, miesiąc po miesiącu, rok po roku. Które wydarzenia przynoszą nam najwięcej radości? Zazwyczaj takie, których oczekujemy, celebrując okres przygotowań. Pomyślmy o radości rodziców w dzień narodzin dziecka po dziewięciu miesiącach oczekiwania, czy o uśmiechu na twarzy dziecka znajdującego pod choinką prezenty po czterech tygodniach Adwentu. Podobnie, w oczekiwaniu na święta liturgiczne, nowenna jest wspaniałym sposobem, by przygotować nasze serce na nadchodzącą radość!